سن ازدواج از نگاه دین و جامعه

سن ازدواج از نگاه دین و جامعه

در گذشته ، اغلب ازدواج ها بعد از بلوغ جسمى و جنسى دختر و پسر صورت مى گرفت که البته در بسیارى جهات پیامدهاى منفى در پى داشت ، اما چون خانواده ها آنها را مورد حمایت مادى و معنوى قرار مى دادند ، مشکلات عمده اى پدید نمى آمد ؛ ولى امروزه مفهوم زندگى ، گستره نیازها ، ساختار و کارکرد خانواده و انتظارات متقابل زن و مرد از یکدیگر چنان متحول شده که بلوغ جسمى و جنسى به تنهایى نمى تواند جواب گوى نیازها و مسئولیت هاى یک زندگى مشترک باشد . بنابراین تعیین سن ازدواج نیاز به بازنگرى جدى ، عمیق و همه جانبه دارد . باید به متون دینى ، تحقیقات روان شناختى ، نیازهاى دوره جوانى و نیز به واقعیت هاى اجتماعى و فرهنگ حاکم بر جامعه توجه شود ، تا سن مناسب ازدواج معین و راهکارهاى لازم براى بهبود و اصلاح وضعیت کنونى ارائه گردد . در تعیین سن ازدواج دختران و پسران دو دیدگاه اصلى وجود دارد ؛ یکى دیدگاه دینى و دیگرى دیدگاه روان شناختى که مکمل یکدیگرند .

  • بررسی دیدگاه دینی و دیدگاه روان شناختی .

در کلام خداوند سن معینى براى ازدواج مطرح نشده است ، ولى از واژگانى چون “بلوغ” ، “بلوغ حُلم” ، “بلوغ نکاح” و “بلوغ اشد” مى توان سن ازدواج را بدست آورد . خداوند در سوره نساء می فرماید ؛ یتیمان را آزمایش کنید تا هنگامى که بالغ شده و به نکاح تمایل پیدا کردند و آنان را به درک مصالح زندگانى خود آگاه یافتید ، اموالشان را به آنان بدهید . شیخ طوسى در تفسیر آیه مى نویسد ؛ معناى بلوغ نکاح آن است که به مرحله تولید نسل برسند … . بنابراین معیار سن ازدواج از نظر قرآن همان قدرت داشتن بر ازدواج و تولید نسل است .

سن ازدواج بر اساس سیره معصومین(ع) ؛ شواهد تاریخى نشان می دهد که امامان ما در سنین قبل از 20 سالگى ازدواج مى کردند . امام سجاد(ع) در حدود 18 سالگى ازدواج کرد . امام کاظم(ع) نیز قبل از 20 سالگى ازدواج کرده است . امام جواد(ع) در موقع ازدواج کم تر از 17 سال داشته اند و امام هادى(ع) هم قبل از 20 سالگى ازدواج کرده اند . آنان در مورد فرزندانشان نیز همین شیوه را داشتند و قبل از 20 سالگى وسایل ازدواجشان را فراهم مى کردند (محمد تقى عبدوس ، فرازهاى برجسته از سیره امامان شیعه ، دفتر تبلیغات اسلامی ، ج 2 ، ص 29 و 28) . تا این جا به این نتیجه رسیدیم که طبق آیات ، روایات و سیره معصومین(ع) سن ازدواج در دختران بعد از 9 سالگى و در پسران حدود 20 سالگى است ؛ اما سؤالى که وجود دارد این است که آیا تنها رسیدن به این سن کفایت مى کند ، یا معیارهاى دیگرى نیز در تعیین زمان ازدواج دخالت دارد ؟!؟

شواهد بسیارى نشان مى دهد که علاوه بر سن ، متغیرهاى دیگرى در تعیین زمان مناسب ازدواج مورد توجه است که به تبع آن ها ، معیار سنى نیز نوسان مى یابد . یکى از اصلى ترین معیارهاى تعیین سن ازدواج ، از نظر شرع و روان شناسان رسیدن به حد رشد است که خود ابعاد مختلفى دارد و ما اینک به توضیح برخى از جنبه هاى عمده آن مى پردازیم . رشد به معناى یاد شده کاملا یک امر اکتسابى و قابل یادگیرى است . والدین ، اطرافیان و فرهنگ جامعه مى توانند نقش اساسى در شکل گیرى و تحصیل آن داشته باشند .

براى صلاحیت ازدواج از نظر فقه امامیه تنها رسیدن به سن بلوغ کافى نیست ، بلکه علاوه بر آن ، دختر و پسر باید رشید هم باشند ؛ یعنى بتوانند مصلحت خود را تشخیص دهند ، تا بتوانند به استقلال و از روى اراده و اختیار عقد ازدواج ببندند . شهید مطهرى درباره شرط بودن رشد براى ازدواج مى نویسد ؛ در فقه و سنت اسلامى محرز و مسلم است که براى ازدواج تنها عقل و بلوغ کافى نیست ؛ یعنى یک پسر به صرف آن که عاقل و بالغ است نمى تواند با دخترى ازدواج کند ؛ هم چنان که براى دختر نیز عاقله بودن و رسیدن به سن بلوغ دلیل کافى برای ازدواج نیست ، علاوه بر بلوغ و علاوه بر عقل ، رشد لازم است .

رشد

  • معنی رشد .

اگر بخواهیم کلمه رشد را به مفهوم عام آن تعریف کنیم ، باید بگوییم رشد یعنى این که انسان شایستگى و لیاقت اداره ، نگهدارى و بهره بردارى هر یک از سرمایه ها و امکانات مادى و یا معنوى را که به او سپرده مى شود داشته باشد ؛ یعنى اگر انسان در هر مرحله اى از زندگى که داراى یک شان و منزلت و مقامى است و یا ابزار و وسیله اى را دارد شایستگى اداره و نگهدارى و بهره بردارى از آن را داشته باشد ، چنین شخصى در آن کار و در آن شان “رشید” است . حال ، آن چیز هر چه مى خواهد باشد ، همه آن اشیایى که وسایل و سرمایه هاى زندگى هستند . سرمایه به مال و ثروت انحصار ندارد . مردى که ازدواج مى کند ؛ خود ازدواج ، زن ، فرزند ، کانون خانوادگى ، وسایل و … ، به تعبیر دیگر سرمایه هاى زندگى او هستند و یا شوهر براى زن و زن براى شوهر حکم سرمایه را دارد . بنابراین ، رشد در مورد ازدواج یعنى شایستگى و لیاقت اداره زندگى .

چنان که شهید مطهرى در این خصوص مى فرماید ؛ منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسمانى نیست ، منظور این است که رشد فکرى و روحى داشته باشند ؛

  • یعنى بفهمند که ازدواج یعنى چه ؟
  • تشکیل کانون خانوادگى یعنى چه ؟
  • عاقبت این بله گفتن چیست ؟
  • باید بفهمد این بله که مى گوید ، چه تعهدات و چه مسئولیت هایى به عهده او مى گذارد و باید از انجام این مسئولیت ها برآید .

رشد به معناى یاد شده کاملا یک امر اکتسابى و قابل یادگیرى است . والدین ، اطرافیان و فرهنگ جامعه مى توانند نقش اساسى در شکل گیرى و تحصیل آن داشته باشند .

فرهنگ سازى ازدواج ساده و منطبق با معیارهاى اسلامى، یکى از نیازها و راهکارهاى اصلى در حل مشکلات ازدواج جوانان است. اگر معیار در ازدواج و انتخاب همسر دستورهاى اسلام باشد، اکثر یا هیچ یک از این مشکلات وجود نخواهد داشت .

  • راه حل ها و راه کارها .
  1. باید والدین و مربیان تدابیرى در نظر بگیرند که نوجوانان و جوانان در ابعاد مختلف جسمى ، جنسى ، عقلى ، اجتماعى ، عاطفى و اقتصادى به طور هماهنگ و متناسب رشد کنند . آنچه در حال حاضر مشاهده مى شود ، ناهماهنگی رشد و بلوغ جنسى و جسمى و احساس نیاز به ازدواج ، با دیگر ابعاد رشدى ، یعنى رشد عقلى ، اجتماعى ، اقتصادى و عاطفى نوجوانان و جوانان است ؛ بنابراین یا به محض رسیدن به بلوغ جنسى اقدام به ازدواج مى کنند ، در حالى که از نظر عقلى ، عاطفى ، اجتماعى و اقتصادى به حد رشد مناسب نرسیده اند و یا سال ها پس از رسیدن به بلوغ جنسى منتظر یافتن شغل مناسب ، تکمیل تحصیلات و دیگر پیش نیازهاى زندگى باقى مى مانند که در نتیجه ، یا اصلا به آن دست نمى یابند و یا وقتى به آنها مى رسند که دیگر شادابى ، طراوت و انگیزه ازدواج را ندارند ، در هر دو صورت ، زندگى آسیب پذیر و در معرض خطرهاى جدى است .
  2. فرهنگ سازى ازدواج ساده و منطبق با معیارهاى اسلامى ، یکى از نیازها و راهکارهاى اصلى در حل مشکلات ازدواج جوانان است . اگر معیار در ازدواج و انتخاب همسر دستورهاى اسلام باشد ، اکثر یا هیچ یک از این مشکلات وجود نخواهد داشت . تبعیت از آداب و رسوم نادرست ، برخى تحصیلات نامتوازن ، روابط بى حد و مرز دختر و پسر ، بینش غیر دینى که فقط اسباب مادى را در نظر مى گیرد ، کم رنگ شدن توکل و توجه به خداوند و نیز هزینه هاى اضافى و تشریفات ، از عوامل اصلى بالا رفتن سن ازدواج محسوب مى شوند . این زنجیرهاى اسارت آور و دست و پاگیر ، متاسفانه در حال گسترش است . باید بینش جوانان و نوجوانان و خانواده ها نسبت به زندگى ، ازدواج و … اصلاح شود تا بتوان مقدمات ازدواج آنان را در زمان مناسب و با الگوگیرى از امامان معصوم(ع) ، که قبل از 25 سالگى اقدام به ازدواج مى نمودند ، فراهم کرد . هر چند در دین اسلام ازدواج دیر هنگام توصیه نمی شود ، ولی سن خاصی هم برای ازدواج توصیه نشده است . همان طور که ازدواج هایی موفق در سنین پایین وجود داشته است .

گردآوری توسط عقدونه .

عقدونه بزرگترین بانک اطلاعاتی مجموعه های تشریفاتی مشهد .
بهترین تالار در مشهد و تالار عروسی در مشهد ، زیباترین باغ تالار در مشهد ، مجلل ترین هتل تالار در مشهد ، با شکوه ترین باغسرا در مشهد و همچنین حرفه ای ترین آتلیه در مشهد را از ما بخواهید .
عقدونه برندی نو با ایده های متفاوت .